Công nghệ VAR (Video Assistant Referee) là một hệ thống hỗ trợ trọng tài trong việc đưa ra quyết định chính xác hơn trong các tình huống tranh cãi trên sân cỏ. Với sự hỗ trợ của các video quay chậm, VAR giúp trọng tài xem xét lại những tình huống quan trọng, từ đó đảm bảo công bằng trong các quyết định. Hãy cùng Bongdalive khám phá chi tiết về công nghệ này và ảnh hưởng của nó trong bóng đá.
Công nghệ VAR là gì?
VAR (Video Assistant Referee), hay “Trợ lý trọng tài video,” là một hệ thống hỗ trợ trọng tài trong việc đưa ra những quyết định chính xác hơn trong các tình huống tranh cãi quan trọng của trận đấu bóng đá.
Thông qua việc giám sát trận đấu từ xa, nhóm VAR có thể theo dõi nhiều màn hình và truy cập vào các đoạn video ghi lại các pha bóng trong thời gian thực, từ nhiều góc quay camera khác nhau. Điều này giúp trọng tài xem xét lại các tình huống khó khăn và đưa ra phán quyết chính xác hơn.
Công nghệ VAR lần đầu tiên được áp dụng thành công tại FIFA World Cup 2018 và kể từ đó, đã được triển khai tại hơn 100 giải đấu bóng đá trên toàn cầu.
VAR hoạt động như thế nào?
Hệ thống VAR (Trợ lý trọng tài video) bao gồm một trọng tài VAR chính, ba trợ lý trọng tài video (AVAR) và một người điều hành phát lại video. Nhóm VAR không giống như các môn thể thao khác, nơi các cầu thủ hoặc huấn luyện viên yêu cầu xem lại video, mà họ liên tục theo dõi trận đấu và tự động đưa ra cảnh báo cho trọng tài nếu phát hiện có sai sót trong quyết định.
VAR sẽ can thiệp vào bốn tình huống chính nếu có “lỗi rõ ràng và hiển nhiên” hoặc “sự cố bỏ sót nghiêm trọng”. Những tình huống này bao gồm:
- Bàn thắng/không bàn thắng: Kiểm tra lỗi việt vị, phạm lỗi trong tình huống phạt đền, hoặc xác định xem bóng có vượt qua vạch vôi hay không.
- Phạt đền/không phạt đền: Xem xét các va chạm trong vòng cấm, xem liệu có phải “giả vờ” phạm lỗi, hay có lỗi nào sai không.
- Thẻ đỏ trực tiếp: Đánh giá tính nghiêm trọng của hành vi phạm lỗi, quyết định xem có xứng đáng nhận thẻ đỏ hay không, và xem có phải nhầm lẫn không.
- Nhận dạng nhầm: Kiểm tra xem trọng tài có đuổi nhầm cầu thủ hay không.
Chỉ khi trọng tài trên sân ra quyết định, nhóm VAR mới có thể yêu cầu xem lại tình huống. Nếu phát hiện sai sót rõ ràng, dù trọng tài không yêu cầu, hệ thống VAR cũng sẽ cảnh báo qua tai nghe cho trọng tài. Trọng tài có thể lựa chọn thay đổi hoặc hủy bỏ quyết định của mình sau khi nhận cảnh báo từ VAR, hoặc họ có thể xem lại tình huống ngay tại sân qua màn hình.
Lịch sử phát triển của công nghệ VAR
Công nghệ VAR (Trợ lý trọng tài video) bắt nguồn từ một sáng kiến của Hiệp hội Bóng đá Hoàng gia Hà Lan (KNVB) vào năm 2010, với tên gọi dự án “Trọng tài 2.0”. Mục đích của dự án này là tích hợp công nghệ vào công tác trọng tài để nâng cao tính chính xác trong các quyết định trọng tài trên sân bóng.
Dù công nghệ đường biên ngang trong cùng dự án đã được áp dụng và được FIFA phê duyệt sau các thử nghiệm vào năm 2012, VAR lại mất nhiều thời gian hơn để hoàn thiện. Sau một loạt các thử nghiệm mô phỏng, VAR lần đầu tiên được sử dụng trong một trận đấu thực tế vào tháng 7/2016, trong trận giao hữu giữa PSV và FC Eindhoven thuộc giải Eredivisie.
Trên bình diện quốc tế, VAR được áp dụng lần đầu tiên trong trận giao hữu giữa Ý và Pháp vào tháng 9/2016. Trận đấu chuyên nghiệp đầu tiên có sự tham gia của VAR là tại vòng 1 của KNVB Cup vào ngày 21/9/2016 giữa Ajax và Willem II. FIFA Confederations Cup 2017 là giải đấu quốc tế đầu tiên chính thức sử dụng công nghệ VAR.
Năm 2017, A-League của Úc là giải đấu đầu tiên áp dụng VAR, sau đó Major League Soccer (MLS) của Mỹ cũng gia nhập. Các giải đấu lớn của châu Âu lần lượt đưa VAR vào sử dụng, bao gồm Bundesliga (2017-2018), Serie A (2017-2018), Ligue 1 (2018-2019), và Ngoại hạng Anh (2019-2020).
Mốc quan trọng trong lịch sử VAR là khi công nghệ này được sử dụng tại FIFA World Cup 2018, đánh dấu bước ngoặt lớn trong việc áp dụng VAR trên toàn cầu. Kể từ đó, VAR tiếp tục được triển khai tại các giải đấu lớn như UEFA Champions League 2018-19 và World Cup 2022.
VAR: Thay đổi cách thức thi đấu và sự nghiệp cầu thủ, HLV, đội bóng
Trước khi công nghệ VAR được triển khai vào năm 2017, bóng đá có một cách tiếp cận đơn giản hơn. Các quyết định của trọng tài trên sân luôn là cuối cùng, và người hâm mộ, cũng như các cầu thủ, không phải lo lắng về việc chờ đợi hoặc xem lại tình huống. Bàn thắng có thể được ăn mừng ngay lập tức mà không phải chờ đợi các quyết định từ trọng tài, và không có sự tranh luận gay gắt về các pha việt vị hay các quyết định quan trọng khác.
Công nghệ Goal Line, được áp dụng từ năm 2012, là bước đầu tiên trong việc sử dụng công nghệ để xác định bóng đã vượt qua vạch vôi hay chưa, và nó mang lại kết quả nhanh chóng mà không làm gián đoạn trận đấu. Tuy nhiên, VAR mang đến một phương thức hoàn toàn mới, thay đổi cách thức diễn ra trận đấu. Công nghệ này không chỉ giúp trọng tài đưa ra quyết định chính xác hơn, mà còn mở ra cơ hội để các tình huống quan trọng được xem xét kỹ lưỡng và thảo luận, điều này đôi khi làm thay đổi cục diện của trận đấu.
Ban đầu, VAR được kỳ vọng sẽ khắc phục những sai lầm ảnh hưởng đến các khoảnh khắc quyết định trong bóng đá. Qua nhiều năm, những sai sót đáng tiếc vẫn xảy ra, từ tình huống bàn thắng “Tay của Chúa” của Diego Maradona trong trận đấu với Anh tại World Cup 1986, đến pha bóng gây tranh cãi của Frank Lampard trong trận gặp Đức tại World Cup 2010. VAR giờ đây không chỉ là công cụ hỗ trợ trọng tài mà còn có thể thay đổi cục diện của một trận đấu và ảnh hưởng sâu sắc đến sự nghiệp của cầu thủ, huấn luyện viên cũng như cả đội bóng.
Sau khi tìm hiểu về công nghệ VAR, có thể thấy rằng đây là một công cụ vô cùng quan trọng giúp nâng cao tính công bằng và độ chính xác trong bóng đá. VAR không chỉ hỗ trợ trong việc giải quyết những tranh cãi xung quanh các quyết định của trọng tài, mà còn giúp xác định chính xác vị trí của bóng trên sân. Công nghệ này đóng vai trò quan trọng trong việc thay đổi kết quả trận đấu và góp phần vào sự phát triển bền vững của bóng đá. Những ví dụ về các tình huống bất công khi chưa có VAR cho thấy hệ thống này thật sự cần thiết để đảm bảo một môi trường thi đấu công bằng và minh bạch hơn.